DEPREMDE YAŞAMA İHTİMALİNİ ARTIRMAK

Bu yazıyı twitterda açtığım flooddan sonra gelen talepler üzerine düşünerek yazdım, umarım faydalı olur. Ülkemizin tamamı deprem kuşağında. %96 diyenler var ama 6 Şubat depreminde Ankara ve Sivas bile sallandığına göre Hakkari’de olacak çok büyük bir deprem Balıkesirden hissedilebilir bence.

Bu aslında zor bir konu. Çünkü depremde hayatta kalabilmek için en ideal şey;

• doğal olarak sağlam zemin (en ideal jeolojik koşullar)
• fazla katlı binalarda doğal sağlam zeminin iyileştirilmiş olması (sağlam etütler)
• iyileştirilmiş sağlam zeminde fazla katlı binanın sağlam yapılmış olması(sağlam mühendislik, işçilik ve müteahhitlik)

Oturduğunuz bina ve lokasyon bu 3 maddenin hepsini karşılıyorsa bu yazıyı okumanıza gerek yok. Ama tanıdıklarınız ve sevdikleriniz için okuyabilirsiniz tabi.

3 parametremiz var,

Zeminin sağlam olması, sağlam değilse iyileştirilmesi

Binanın da sağlam yapılmış olması

Bu 3 parametreden herhangi biri hatalı ise binanız çökecektir.

Zemin sağlam değilse bina çöker

Zemin sağlam değil ve iyileştirilmediyse bina çöker

Zemin sağlam ya da iyileştirilmiş olsa bile bina düzgün yapılmadıysa bina yine çöker.

Buna yazının sonunda bi daha değineceğim şimdilik okumaya devam edin.

Depremle karşılaştığınızda sonuçta bir odada olacaksınız, uyuyor ya da televizyon izliyor olabilirsiniz ya da bilgisayar başında da olabilirsiniz. Bunun için evinizi depreme göre dizayn etmeniz gerekiyor.

6 Şubat 2023 İskenderun depreminde 4.20’de deprem oldu. 4.20’de ben enkazdaydım. Yani deprem saniyeler içerisinde oluyor ve hızlı karar vermeniz gerekiyor. Bu yüzden;

Evli ve eşiniz ile birlikteyseniz çocuğunuzu, bebeğinizi farklı odada bırakmayın.

Herkes aynı odada kalsın

Deprem anında saniyeler ile yarışırken başka odaya koşmayın, koşmanıza gerek kalmasın.

Tüm bunları sağladıktan sonra evinizin odalarını dizayn etmeniz gerekecek depreme göre.

Depremde ister ara katlarda olun ister üst katlarda olun hiç farketmez en kötü senaryoda kafanıza tavan düşecek ve altınızdaki taban da düşecektir. Bu düşme sonrasında bi şekilde aralarda bi yerlerde sığacağınız kadar boşluk yaratmanız gerekiyor. Bu da evinizin içerisini nasıl dizdiğinize bağlı. Tabanın çökmesi ve tavanın çökmesi şu şekilde oluyor.

Taban çöktüğü için en ideal durum evinizdeki koltuklar ve kanepeler bir miktar gömülüyor. Tavan düştüğü için hem bu gömülme artıyor çünkü tavanın kendi ağırlığı çok fazla ve aşağı doğru basınç yapıyor. Buna karşı koymanız normalde mümkün değil. Yani enkaz dediğiniz yer aslında sıkış tıkış dolmuş gibi sadece durabildiğiniz bir yer. Tavan düştüğü için yatak, kanepe ve koltuklar tavanı tutuyor hatta tutsa bile tavan yine diğer kısımlardan kırılabiliyor ve kanepenin önüne doğru yığılıyor, arkasında ise boşluk kalıyor. İşte bu boşluk bizim güvenli yerimiz. Yatak için de aynı şey geçerli tavan yatağa düşüyor ve yığılıyor ve böylece yatağın kenarında boşluk kalıyor.

Depremde en kötü senaryolardan biri de depreme uyurken yakalanmanız. Eğer uyurken deprem olduğunda uyanamazsanız yattığınız yatağa tavan düşer ve ezilir, ölürsünüz.

Evi nasıl dizayn etmeliyiz?

Kanepe ve koltuklarınız sağlam ve yüksek olmalı. Yani kanepenin arkasına uzandığınızda kendi yan kalınlığınızın(kol+bel genişliği) en az 5 katı kadar yüksek olmalı kanepenin tabanından tavanına kadar olan yükseklik. Çünkü dediğim gibi kanepe hem alt kata gömülecek hem de üstündeki tavanın yükünü taşıyacak. Yatak da yüksek olmalı. Bazanın üzerinde tek yatak değil bazanın üzerinde önce kalınlık yaratacak ek bir şey olmalı ve bunun üzerine 2 yatak koymalısınız, yatak yaylı olduğu için tavanı tutarken tavanın ağırlığını emdiği için kısalacak yani daha az alan kalacak size.

Odanıza kütük ya da gazete/kağıtlardan yapılmış yüksek dekorları sabitleyerek koyabilirsiniz. Sabitlemezseniz eğer deprem esnasında yuvarlanır ve bozulur belki evdekileri de yaralayabilir.

Bu kütük ya da gazete veya kağıtlardan uzun şeylerin uzun olması gerekiyor. Olası deprem anında tavanı ilk bunlar karşılamalı ve tavanın hızlı düşüşünü sönümlemeli yani yukarı bakan kısımlarının yüzey alanları da geniş olmalı ki yükü taşıyabilsin ve tabana aktarabilsin.

Yataklarınızı kesinlikle cama paralel ve cama çok yakın şekilde odanızda konumlandırmayın. Enkaz anında cama yakın olmanız önemli ama çok da dibinde durmayın çünkü deprem anında pencereler patlıyor, yaralanabilirsiniz. Ancak arama kurtarmacılar camlardan girmeyi deniyor. Yani camın size tek faydası arama kurtarmacıların size erişmesi ve size enkazda hava girişini sağlaması. Çünkü enkazda nefes alabilmek de önemli havasız kalmamak gerekiyor.

DEPREMDE CAMDAN/BALKONDAN ATLAMAK?

Bina eğer sağlam değilse saniyeler içerisinde olan yıkımda yere düştüğünüz an bina üzerinize yığılacaktır. Hem düştüğünüz an öleceksiniz hem de üzeriniz moloz ve beton parçaları ile kaplanacaktır. Yani tamamen mantıksız.

ENKAZ NASIL Bİ YER?

Arkadaşlar enkazın tabuttan farkı yok. Tek fark içerisinde canlı kalmış olmanız. Dış cephedeki odalarda iseniz dışarıdan gelen sesleri duyarsınız ama ne kadar bağırırsanız bağırın sesinizi dışarıdakiler duymaz. Çünkü o tavan ve duvarların et kalınlığı çok fazla. Sesinizi duyurmak tamamen şansa bağlı. Eğer binanız kalitesizse beton döküntüleri ve kalıntılarını kullanarak duvarlara bi yerlere elinize alıp vurarak bağırmaktan çok şiddetli ses çıkararak sesinizi duyurma imkanınız var.

ENKAZDA ÖLÜM/HASTALIK/SAKATLIK SENARYOLARI

1-Susuzluktan ölebilirsiniz

2-Açlıktan ölebilirsiniz

3-Deprem Kışın olduysa Soğuktan ölebilirsiniz.

4-Havasız kalarak ölebilirsiniz.

5-Bina deprem sonrası yavaş yavaş oturmaya devam ederse enkazda ezilerek ölebilirsiniz.

6-Molozlar kaldırılırken uyuyakalırsanız iş makinesinin üzerinizden aldığı beton ya da herhangi bişey üstünüze düşebilir ya da o malzemeyi alırken ölebilir veya sakatlanabilirsiniz.

7-Enkazda yanınızda bir tanıdığınız ölmüş olabilir

8-Bina çökerken enkaza girdiğnizde ölmüş olabilirsiniz

9-Bina çöktüğünde tabanınızda beton parçaları vücudunuza batabilir kaburgalarınız kırılabilir, herhangi bi yerinize demir girebilir.

10-Enkazda tanıdığınız birinin ya da aile bireylerinizden biri ya da birçoğunun yukarıdaki maddeler sebebiyle ölümüne tanıklık edebilirsiniz.

11-Doğal gaz sızıntısı olabilir metan zehirlenmesinden ölebilirsiniz

12-Doğal gaz sızıntısı ile yangın çıkabilir canlı kurtulsanız bile enkazda yanarak ölebilirsiniz ya da aile bireyleriniz ölebilir

13-Kurtulursanız her türlü psikolojik/psikiyatrik desteğe ihtiyacınız olabilir. Depremin üzerinden çok zaman geçse bile hastalığınızın altında depremde yaşadıklarınız olabilir.

14-Enkaza girerken kolunuza bacağınıza blok düşebilir ve ekipler enkazdan sizi çıkarmak için uzvunuzu kesmek zorunda kalabilir. Hastaneye yetişene kadar ya da hastaneye yetişseniz de kan kaybından ölebilirsiniz.

15-Enkazda üzerinize blok düşebilir ve uzuvlarınız ezildikten sonra doktorlar hastanede kesmek zorunda kalabilir.

16- Enkazda uzun süre kalırsanız böbrekleriniz iflas edebilir.

Şimdi başa dönüyorum,

Yukarıda saydığım en başta saydığım 3 parametre ve oda dizaynının temel amacı kendimizin ve ailemizin hayatta kalma ihtimalini artırmak. Yukarıdaki senaryoların tersleri veya terslerinin bileşkesi de ayrı bir hayatta kalma ihtimali. Tüm bu ihtimallerin gerçekleşmesi ile kurtulmanız yine mümkün değil. Çünkü 3 parametrenin içerisindeki farklı mühendislik parametreleri gibi şeyler de deprem anında binanızın nereye doğru yatacağını belirliyor. Ve bunu deprem olmadan bilemiyorsunuz. Yani anlatmak istediğim tam olarak şu; Deprem olmadan binanızın nereye yatacağını bilemeyeceğiniz için (yani bina sizin odanın üzerine mi yatacak ve siz yan altta kalacaksınız böylece ekipler size ulaşamayacak ya da binanın yattığında üst zonlarda kalacaksınız ekipler size 2-3 gün içerisinde belki de 1 günde ulaşacak). Bunu bilemiyoruz. Bilemediğimiz için sadece depremde görüyoruz ve olan oluyor.

Bu bildiğiniz kumar arkadaşlar.

Yazı-turadan ya da zar atmadan bile daha düşük ihtimal yani kurtulmak.

Kurtarılan herkes bir mucize bunu bilin. Madenciler hele nasıl mucizeler yarattı bu depremde bi de onu düşünün.

Kim eşinin çocuklarının bebeklerinin ve kendisinin hayatı ile kumar oynamak ister ? Bunu bir kez daha düşünün. Çözüm var mı evet var. Orkun’da çare tükenmez.

DEPREM ÇANTASI

Deprem çantasında besin, su gibi temel şeyler ile her aileye göre farklılık gösteren şeyler olabilir içeriği değişir. Ama evinizde sadece 1 tane deprem çantası olmasın. Yukarıda anlattığım dizaynda her odadaki güvenli boşluklara birer tane, tuvalet ve banyoya da küçük bel çantası şeklinde deprem çantası bırakın.

ÇÖZÜM

Bu yazıyı eğer bir depremzede okursa bana hak verecektir. Kendi tecrübelerini de bana aktarması bu yazıyı güncellememi sağlayabilir. Bana orkun.turgay@jeomodel.com dan yaşadıklarını yazabilir. Tabi bu yazıyı okuduktan sonra bu yazıdaki çerçevede kendi durumunu değerlendiererek atmalı.

Çözüm çok basit kafanıza tavan düştüğünde, tüm ailenizi kaybedip bi tek siz kaldığınızda aslında beton evde oturmanın ne kadar mantıksız olduğunu anlayacaksınız.

Dağ köyleri depremden ağır hasar ile etkilenmedi çünkü hem zeminleri sağlam kaya hem de evleri 1 katlı-2katlı evler.

Şehirden çok da uzak olmayıp ama yakın da olup işe gidip, şehirdeki işlerinizi halledebileceğiniz uzaklıkta, çelik konstrüksiyon+prefabrik ve yalıtımlı duvarlı tek katlı ev düşünmelisiniz. Kafana prefabrik düşse ne kadar yaralayabilir? ya da ne kadar sağlığınızı bozabilir? Zaten çelik deprem anında esner sağa sola viyk viyk eder en kötü ihtimalle prefabrik dolgu düşer, düşse de beton kadar etki etmez.

Tiny House düşünebilirsiniz ne güzel ailenizle sıcacık ev

Konteyner ev düşünebilirsiniz ne kadar havalı bir ev

Ama yine de maksimum 2 katlı ve sağlam temelli olmasına özen gösterin. Çözüm bence bu çatıya da güneş enerjisi takarsın oh mis Zangır zangır müzik açarsın rahatsız olan kimse olmaz işte özgürlük. Beton evden uzak durun ve ihtimal hesaplayarak kafayı yemeyin. 3 ihtimali 1 ihtimale düşürmüş oluyorsunuz.